Blok zincir 101 - Katman1, Katman2 ve Katman3
Blok zincir teknolojisi modern zamanların en yeni ve en önemli buluşlarından biri olmuştur. Merkeziyetsiz bir internet yaratmayı amaçlayan Web3 çözümleri yükselişe geçerken, blok zincirle buluştuğu yer de bu felsefenin içinde yer alıyor. Hala genç ve kusurlu bir teknolojidir. Merkeziyetsizlik, ölçeklenebilirlik ve güvenlik, herhangi bir blok zincir ağı için üç ana hedeftir.
Bitcoin başlangıçta, ağların temel mimarisini kullanarak kullanıcılarının tüm işlem gereksinimlerini karşılayacak bir blok zincir olarak oluşturuldu. Ancak pratikte, altta yatan ağın modern dijital çözümler için yavaş ve verimsiz olduğu kısa sürede anlaşıldı.
Bu, sırasıyla Katman 1,2 ve 3 olarak adlandırılan daha verimli işlemleri desteklemek için diğer katmanların eklendiği zamandır.
Katman 1
Katman 1 blok zinciri, temel bileşenleri ve işlevsellik seti ile temel katmanın temelini ifade eder. Örneğin Bitcoin'de bu, işlemlerin gerçek defterini, ağ nodları ve İş Kanıtı (PoW) olarak bilinen doğrulama mekanizmasını içerir. Katman 1 Bitcoin, ilk olarak 2009 yılında başlatılan gerçek BTC ağıdır.
Çığır açıcı olsa da kusursuz değildir. Ağ büyüdükçe işlemlerin gerçekleştirilme hızı düştü ve işlem maliyetleri artarak ölçek büyütmeyi zorlaştırdı. Bunun da ötesinde, (PoW) konsensüs mekanizmasının enerji tükettiği kanıtlanmıştır.
Katman 2
Katman 2, ilk katman 1 blok zincirlerinin sunduğu sorunlarla başa çıkmak için mevcut katman 1 altyapısının üzerine inşa edilen teknik bir çözümdür. Bu katman aracılığıyla eklenen ek işlevsellik genellikle daha yüksek işlem hızlarını artırmayı ve işlem maliyetlerini düşürmeyi amaçlar. Birçok katman 2 çözümü, işlemlerin büyük kısmını ilk zincirinden işleyerek ve ardından tamamlanan işlemleri toplu modda katman 1'e geri aktararak teknik verimlilik elde eder. Bunların yapılış şekilleri, blok zincir bazında farklılık gösterir. En yaygın olanları State Channel’lar, Yan zincirler (Sidechains) ve Rollup’lardır.
State Channel
State Channel’lar, bir ağ üzerinde 2 kullanıcı arasında izole edilmiş bir kanal olarak görülebilir. Bu kanal içinde kullanıcılar kendi aralarında mikro işlemler yapabilirler. Daha sonra işlemin son durumu blok zincirine eklenir. Bu, ana ağın dahil olmasını gerektirmediği için işlemi hızlandırır. State channel’lara örnek olarak Bitcoin'in şimşek ağı ve Ethereum'un Raiden ağı verilebilir.
Yan Zincirler
Yan zincir işlemleri ana zincirin dışında gerçekleşir ancak özel olan state channel’ların aksine açık olarak kaydedilir. Yan zincirlerin kendi bakıcıları vardır ve kendi güvenliklerinden sorumludurlar. Yan zincirler daha az merkezidir, kendi konsensüs yöntemlerine sahiptir ve iş yükünün bir kısmını ana zincirden alarak işlemlerin hızlandırılmasına yardımcı olur. Yan Zincirlere örnek olarak Bitcoin’in likit ağı ve Ethereum'un plazma ağı verilebilir.
Rollup’lar
Rollup'lar hesaplamaları zincirin dışına taşır, ancak gerçek verileri katman 1 blok zincirinde tutar. İki tür Rollup bulunur. İyimser ve ZK rollupları. İyimser rollup, varsayılan olarak tüm işlemlerin geçerli olduğunu varsayar ve yalnızca sahtekarlıktan şüphelenildiğinde hesaplama yapar. ZK rolluplarında, hesaplama yapılır ve geçerliliğinin kanıtı ve sonrasında ana katman 1 zincirine sunulur. Bir rollup örneği Poligon'dur.
Katman 3
Katman 3 uygulama katmanı olarak bilinir. Blok zincir üzerine uygulama (DApps) inşa etme imkanı gibi ek faydalar sağlayan bir katmandır. Uygulama katmanı API'ler, Kullanıcı arayüzleri ve akıllı sözleşmelerden oluşabilir. Ethereum'un araçları, güvenliği ve bir projeyi başlatma hızı, önde gelen bir kripto projesi haline gelmesinin ve DApp geliştirme alanına hakim olmaya devam etmesinin nedenidir. Ethereum blok zincirindeki katman 3 DApp'lere örnek olarak Yearn Finance ve Uniswap verilebilir
Sorumluluk Reddi: Yukarıda verilen bilgiler finansal tavsiye niteliğinde olmayıp eğitim ve eğlence amaçlıdır. Herhangi bir dijital varlığa yatırım yapmadan önce lütfen kendi durum tespitinizi yapın veya bir mali danışmana danışın.
