Çin'in Merkez Bankası Dijital Para Birimi e-CNY ve Bunun Kripto Piyasası Üzerindeki Etkileri
Stablecoinlerin ve dijital para birimlerinin potansiyelinin ve verimliliğinin farkında olan Çin, proaktif bir şekilde neredeyse on yıldır kendi para birimi olan yuan’ın dijital bir sürümünü geliştirmekle meşgul olmuştur. Ancak Mayıs 2023'ten itibaren belirli bölgelerdeki kamu görevlilerine e-CNY olarak da bilinen dijital Çin yuanı ile ödeme yapılmaya başlanacağıaçıklandıktan sonra dünya gerçekten bu konuya dikkat kesilmeye başladı.
Bu önemli gelişme, tüm dünyanın güçlü ABD Dolarının zayıflamasından, yükselen enflasyon oranlarından ve küresel bir durgunluğun yaklaşmakta olan hayaletinden endişe duyduğu bir dönemde meydana geldi. Merkez sahneye çıkan bu acil ekonomik sorunların ortasında, daha derine inmek ve bu Dijital Yuan'ın etkilerini ve kripto piyasası üzerindeki potansiyel etkilerini anlamak zorunludur.
e-CNY'nin Kısa Bir Tanıtımı
Çin Halk Bankası (PBC), dijital bir nakit formu sağlayarak insanların işlem yapma şeklini temelden değiştirmeyi amaçlayan bir merkez bankası dijital para birimi (CBDC) olan e-CNY'yi yaratmak için iddialı bir girişimde bulundu. Aynı yasal statüye sahip olmanın yanı sıra e-CNY, kağıt muadili olan Çin Yuanı (CNY) ile eşdeğer bir değere sahiptir ve iki form arasında bire bir değişim oranı vardır. Bu, bireylerin e-CNY'yi fiziksel yuan ile değiştirebilecekleri ve bunun tersini yapabilecekleri anlamına gelmektedir. Diğer kripto para birimlerinden farklı olarak e-CNY, resmi bir değişim aracı, hesap birimi ve hükümet tarafından desteklenen değer saklama aracı olarak hizmet veren yasal bir para olarak tasarlanmıştır.
e-CNY whitep aper’a göre e-CNY'nin operasyonel modeli, iki kademeli bir sistemle merkezi bir yönetim yaklaşımı izlemektedir. PBC, e-CNY oluşturup piyasaya sürme yetkisine sahiptir ve tüm yaşam döngüsünü yönetir. Ticari bankalar, yetkili operatörler olarak hizmet vermekte, e-CNY'yi takas etmekte ve halka sirkülasyonunu sağlamaktadır.
Diğer stablecoinlerin ve kripto para birimleri aksine e-CNY, blok zincir tabanlı merkeziyetsiz bir defter sistemi üzerine inşa edilmemiştir ve öncelikle dolaşımdaki nakit paranın yerine geçmektedir. Sonuç olarak e-CNY, merkezi bir çerçeve altında faaliyet göstermekte ve PBC tarafından denetlenmektedir. e-CNY’nin ağı, "Bir Coin, İki Veri Tabanı, Üç Merkez" konseptini takip eder . Buradaki "Tek Coin", e-CNY'yi ifade etmektedir. "İki Veri Tabanı", yukarıda bahsedilen operasyonel modelin iki kademesi olan PBC ve ticari bankalar tarafından depolanan ve sürdürülen iki veri tabanını ifade etmektedir. Son olarak, "Üç Merkez," kimlik doğrulama merkezi, kayıt merkezi ve büyük veri analiz merkezini ifade etmektedir. Birincisi e-CNY kullanıcılarının kimlik bilgilerini yönetir; ikincisi dijital yuan dolaşımını takip eder; üçüncüsü ise Müşterini Tanı (KYC), Kara Para Aklamayı Önleme (AML) ve diğer risk kontrol önlemlerini denetleme gibi görevleri denetleyerek tüm sistemdeki riskleri yönetir ve azaltır.
Her ne kadar e-CNY, PBC tarafından düzenlenmiş olsa da, Alipay ve Wechat Pay gibi diğer dijital ödeme yöntemlerinin uzun süredir alana hakim olması, birçok yerel kişinin yeni bir dijital ödeme biçimine duyulan ihtiyacı sorgulamasına neden olmuştur. Yaygın benimsenmeyi teşvik etmek için hükümet bir dizi strateji uygulamıştır. Bu girişimler arasında dijital yuanın ülke çapında milyonlarca işyerinde ödeme seçeneği olarak sunulması, e-CNY ile kamu çalışanlarının maaş ödemelerinin kolaylaştırılması, kullanımı teşvik etmek için kuponlar sunulması, yeni kullanıcıların cüzdanlarına e-CNY gönderilmesi ve e-CNY'nin Alipay ve WeChat'e entegre edilmesi yer alıyor.
Bu etkili stratejilerin uygulanması önemli sonuçlar vermiştir. Kasım 2021 itibariyle, 140 milyon birey ve 10 milyon şirket, dijital yuan hesapları için kayıt yaptırmış durumdadır. Ayrıca, toplam işlem değeri 100 milyar CNY seviyesini 2022 itibariyle aşmıştır (yaklaşık 13,9 milyar dolar). Bu rakamlar, WeChat Pay ve Alipay'in geniş kullanıcı tabanı ve işlem hacimleriyle karşılaştırıldığında mütevazı görünse de, dijital yuanın artan popülaritesinin ve yaygın olarak benimsenmesinin ciddiyetinin altını çiziyor. İlk halka açık kullanım yılın olan 2020'de, e-CNY'nin yalnızca 2 milyar CNY (yaklaşık 290 milyon dolar) kadar işlemi gerçekleştirmiş olduğunu belirtmek önemlidir.
Şu anki haliyle e-CNY ağı ölçek olarak nispeten sınırlıdır ve öncelikle küçük günlük işlemlere hitap etmektedir. PBC, e-CNY'nin hem yurt içinde hem de yurt dışında yaygın olarak benimsenmesini teşvik etmek için bankalar, iş yerleri, şirketler ve hatta yabancı hükümetlerle işbirliği yaparken aktif olarak altyapı geliştirme faaliyetlerinde bulunmaktadır. Bu ortak çaba, e-CNY'nin sorunsuz kullanımını destekleyen ve küresel ölçekte kabul görmesini teşvik eden sağlam bir ekosistem kurmayı amaçlamaktadır.
Kripto Piyasası için Çıkarımlar
Dijital para birimlerinin hızla gelişen dünyasında CBDC'lerin yükselişi, kripto para savunucuları için hem büyük fırsatlar hem de zorluklar sunuyor, özellikle de bu CBDC’ler, e-CNY örneğinde olduğu gibi dünyanın en büyük ekonomilerinden biri tarafından destekleniyorsa. e-CNY gibi CBDC'ler dijital para birimleri kavramını doğrular ve potansiyel olarak kriptonun daha geniş çapta benimsenmesini sağlayabilirken, merkezi yapıları, Bitcoin gibi kripto para birimlerinin merkeziyetsiz ruhuyla çelişmektedir.
Aslında, e-CNY'nin yaratılmasının ardındaki motivasyonlardan biri, PBC'nin uluslararası para sistemine, ödeme ve takas sistemlerine, para politikaları ve sınır ötesi sermaye akışı yönetimine bir risk olarak değerlendirdiği stablecoinlerin yerini almasının sağlanmasıdır. Çin, e-CNY'yi uygulamaya koyarak stablecoin'lerle ilgili algılanan zorluklar ve ri̇skleri çözmeyi amaçlamaktadır.
Ayrıca e-CNY, Çin'e kendi sınırları içinde kripto işlemlerinin ve kullanımını daha da kısıtlamak için bir araç sağlamaktadır. Çin'in kripto, özellikle de Bitcoin üzerinde katı düzenlemeler uygulama konusunda uzun bir geçmişi var. 2021 yılında, PBC tarafından bir duyuru yapılarak Çinli bankalara ve ödeme kurumlarına hesap açma, işlemler ve ödemeler de dahil olmak üzere çok çeşitli kripto para birimi hizmetlerini durdurma talimatı verildi.
Ayrıca, e-CNY'nin işlem maliyetlerini düşürmesi ve geleneksel bankacılık hizmetlerine erişimi olmayan bireyler için erişilebilir bir dijital para birimi sağlayarak finansal katılımı teşvik etmesi beklenmekte. Dijital yuanın banka hesabı olmadan kullanılabilmesi ve bir cep telefonunda saklanabilmesi, daha önce finansal hizmetlerden dışlanmış olanlar için ekonomiye katılımı kolaylaştırmaktadır. Bu hedefler, kripto para birimlerinin daha geniş hedefleriyle uyumludur. Bu nedenle, e-CNY'nin benimsenmesi, aynı amaçların bazılarını kontrollü bir şekilde yerine getirdiği için kripto para birimlerinin kullanımı ve benimsenmesi için bir zorluk teşkil etmektedir.
Ayrıca, dijital yuanın etkisini sınırlarının ötesine genişletmek için PBC, e-CNY için sınır ötesi ödeme yetenekleri geliştirmektedir. Bu hamlenin yuanı uluslararasılaştırma , Çin'in sınır ötesi ödemelerinin verimliliğini artırma ve şu anda en büyük küresel finansal mesajlaşma ağı olan SWIFT de dahil olmak üzere mevcut finansal sistemleri aşma konularında yardımcı olması beklenmektedir. Çin, e-CNY'nin teknolojik avantajlarından yararlanarak kendisini dijital para birimlerinde küresel bir lider olarak konumlandırmayı hedefliyor. Küresel ölçekte e-CNY'nin yayılması konusundaki çaba göz önüne alındığında, Çin'in Bitcoin'i sadece düzenleyici bir bakış açısıyla değil, aynı zamanda USD'nin hakimiyeti zayıfladıkça yuanı bir sonraki küresel rezerv para birimi olmak için potansiyel bir rakip olarak konumlama yarışında da karşısına almak istediği görülüyor. Bitcoin popülerlik kazanıyor olsa da, esas olarak insanların yeni ve düzenlenmemiş bir para birimi biçimine yönelik muhafazakar bakış açısı nedeniyle, USD'ye meydan okuma arayışında hala birçok engelle karşı karşıya olduğu söylenebilir.
Bazıları, dijitalleştirilmiş para farklı cüzdanlar arasında kolayca akabileceğinden, e-CNY'nin kripto para birimleri için bir onramp (giriş kolaylaştırıcı) görevi görebileceği düşüncesini dile getirecektir. Bu, fiat para birimlerinin kripto piyasasına USDT ve USDC gibi stablecoinlerin oluşturulması yoluyla girişine benzerdir. Ancak Çin hükümetinin e-CNY üzerindeki tam kontrolü endişelere yol açmaktadır. Hükümet e-CNY'nin kripto borsalarında veya kripto alım satımında kullanıldığını tespit ettiğinde, ilgili cüzdanları hızla yasaklayabilir. Çin hükümetinin e-CNY'nin anonimliğine ilişkin iddialarına rağmen, "Üç Merkez" modelinde de görüldüğü ve kanıtlandığı üzere şifreleme ve şifre çözme süreçleri hükümet tarafından yakından izlenmekte ve bu da gerçek anonimliği ortadan kaldırmaktadır.
Kriptonun ethosu ile merkezi e-CNY arasındaki temel karşıtlık göz önüne alındığında, Çin'in kendi dijital para birimini teşvik etmek için kripto para birimleri üzerindeki baskısını yoğunlaştırıp yoğunlaştırmayacağını sorgulamak mantıklı olacaktır. Bu potansiyel senaryo, kripto para birimlerinin geleceği ve hükümetlerin dijital finans ortamında ne ölçüde kontrol uygulayabileceği konusunda önemli sonuçlar doğurmaktadır. Bu çıkarımlar, ABD ve AB hükümetleri de dahil olmak üzere giderek artan sayıda hükümetin kendi CBDC'lerini geliştirmeye ilgi gösterdiği şu günlerde özellikle önemlidir.
Çin’in e-CNY’si gibi CBDC'ler ortaya çıkmaya devam ettikçe, kripto ortamı üzerindeki etkileri karmaşık olmaya devam etmektedir. CBDC'lerin dijital para birimleri kavramını doğrulayıp daha geniş çapta benimsenmesini sağlayabilecek olmasının yanı sıra, bu para birimlerinin merkezi yapısı, ilk olarak Bitcoin tarafından başlatılmış olan kripto para birimlerinin merkeziyetsizlik ideallerine meydan okumaktadır. e-CNY ile Bitcoin gibi kripto paralar arasındaki çarpışma, merkezi ve merkeziyetsiz para birimleri arasındaki daha büyük bir savaşı temsil etmektedir. Sonuç sadece finansın geleceğini şekillendirmekle kalmayacak, aynı zamanda hükümetlerin giderek dijitalleşen bir dünyada uygulayabilecekleri kontrolün derecesini de belirleyecektir.
Sorumluluk Reddi: Bu makalede ifade edilen görüşler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Bu makale, tartışılan ürün ve hizmetlerin herhangi birini onaylamaz veya yatırım, finans veya işlem tavsiyesi teşkil etmez. Finansal kararlar alınmadan önce uzmanlara danışılmalıdır.
