Polkadot'a (DOT) Giriş
Her gün, çıkarları ve teşvikleri genellikle bizimkilerle çatışan bir avuç büyük şirket tarafından kontrol edilen teknolojilerle etkileşime giriyoruz. Tescilli uygulamalarını kullanmanın avantajlarından faydalanmak istiyorsak, çoğumuzun asla okumayacağı şartları kabul etmek zorunda kalıyoruz ve bu şirketlere araçlarıyla her etkileşimimizde ürettiğimiz veriler üzerinde tam kontrol sağlıyoruz.
Polkadot (DOT) Nedir?
Polkadot, amaca yönelik olarak oluşturulmuş blok zincirlerden oluşan bir ağın tamamını bir araya getiren ve bunların büyük ölçekte sorunsuz bir şekilde birlikte çalışmasına olanak tanıyan yeni nesil bir blok zincir protokolüdür. Polkadot, her tür verinin her tür blok zincir arasında gönderilmesine izin verdiği için, çok çeşitli gerçek dünya kullanım durumlarının önünü açar. Polkadot, birden fazla özel blok zincirin en iyi özelliklerini bir araya getirerek, çeşitli uygulamalar ve sağlayıcılar aracılığıyla hizmetlere erişmek için daha adil yollar sunan yeni merkeziyetsiz pazar yerlerinin ortaya çıkmasının önünü açıyor. Blok zincirler
Nesnelerin İnterneti (IoT), finans, yönetişim, kimlik yönetimi, web merkezsizleştirme ve varlık takibi gibi çeşitli alanlarda büyük umut vaat eden imkanlar sunmaya başlamış ve önceki sistemlerdeki tasarım sınırlamaları, büyük ölçekli benimsemeyi büyük ölçüde engellemiştir. Polkadot'un tasarımı, mevcut ve eski ağlara göre heterojen parçalama, ölçeklenebilirlik, yükseltilebilirlik, şeffaf yönetişim ve zincirler arası birleştirilebilirlik gibi birçok farklı avantaj sunmaktadır.
Polkadot'un Geçmişi
Polkadot ekosistemi hakkında daha fazla ayrıntıya girmeden önce, Polkadot'un geçmişine bir göz atalım. Polkadot, Gavin Wood ve Jutta Steiner liderliğinde Parity Technologies tarafından geliştirilmiştir. Her ikisi de daha önce Ethereum yöneticisi olarak görev yapmıştır. Hepsinden önemlisi, Polkadot projesi Web3 Foundation'ın da desteğine sahiptir. Web3 Foundation, işbirliklerinin yanı sıra fon sağlama, savunuculuk ve araştırma faydaları sunmayı derinden vurgulamaktadır.
Parity 2015 yılında yola çıktı ve Ethereum için Parity Ethereum Client olarak adlandırılan node yazılımı üzerinde çalışmaya başladı. Ancak Parity odağını bu projeden Polkadot ve bir başka ilgili proje olan Substrate'e kaydırdı. Böylece Polkadot'un yolculuğu Kasım 2017'de geliştiricilerin GitHub'da ilk kodu yayınlamasıyla başladı. Ardından şirket 2018'de iki kavram kanıtını tanıttı ve ardından Temmuz 2018'de Polkadot'un ilk parachain’ini kurdu.
Polkadot, Mayıs 2020'de resmi olarak 'başlangıç' durumunda başlatıldı ve yalnızca birkaç ay sonra Ağustos 2020'de token transferlerini etkinleştirdi. Polkadot'un röle zinciri Eylül 2020'de henüz etkinleştirilmemişti ve zincir açık artırmaları da henüz canlı değildi.
Polkadot Nasıl Çalışır?
Tüm blok zincirler, belirli özellikleri ve kullanım durumlarını desteklemek için farklı ödünler verir ve zincirlerin özel alanları arttıkça, bunlar arasında işlem yapma ihtiyacı da
zaman içinde artacaktır. Polkadot parçalı bir blok zincirdir, yani birkaç zinciri tek bir ağda birbirine bağlayarak işlemleri paralel olarak işlemelerine ve zincirler arasında güvenlik garantileriyle veri alışverişi yapmalarına olanak tanır. Polkadot'un benzersiz heterojen parçalama modeli sayesinde, ağdaki her zincir, herkese uyan tek bir modele uyum sağlamaya zorlanmak yerine belirli bir kullanım durumu için optimize edilebilir. Daha fazla zincir ve daha fazla uzmanlaşma, inovasyon için daha fazla olanak anlamına gelmektedir. Tek bir blok zincir, merkeziyetsiz uygulamaların hareketli geleceğini desteklemek için yeterli değil. İlk blok zincirlerdeki sınırlı verim ve çalışma zamanı uzmanlığı eksikliği, onları birçok gerçek dünya kullanım durumunda ölçeklendirme için pratik hale getirmedi. Polkadot, birden fazla özel zinciri tek bir paylaşılan ağda bir araya getirerek, birden fazla işlemin
paralel olarak işlenmesini mümkün kılar. Bu sistem, daha önceki işlemleri tek tek işleyen ağlarda meydana gelen
darboğazları ortadan kaldırır. Polkadot,
ağa eklenebilecek parçaların sayısını artıracak olan iç içe röle zincirleri olarak bilinen planlı bir özellik ile gelecekte daha da ölçeklenebilir hale gelecek. İlk bilgisayar oyunları kartuş olarak bilinen baskılı devre kartları üzerinde gönderiliyordu. Bu kartuşların yapımı pahalı ve zaman alıcıydı, çünkü kod çiplerin üzerine kazınmıştı ve hataya yer bırakmıyordu. Bugünlerde uygulamalarımızın, oyunlarımızın ve tarayıcılarımızın sık sık, hatta otomatik olarak güncellenmesine alıştık. Geliştiriciler hataları sorun yaratmadan önce düzeltir ve daha iyi çözümler kullanılabilir oldukça yeni özellikler
eklenir. Tüm yazılımlar gibi, blok zincirlerin de güncel kalabilmek için güncellemelere ihtiyacı vardır. Ancak bir blok zinciri yükseltmek bir uygulama, oyun ya da tarayıcıya kıyasla çok daha zordur. Geleneksel blok zincirleri yükseltmek için ağın çatallanması (fork) gerekir, bu da genellikle aylar süren bir çalışma gerektirir ve özellikle tartışmalı sert çatallanmalar (hard forklar) bir topluluğu parçalayabilir. Polkadot bu süreçte devrim yaratarak blok zincirlerin zinciri çatallandırmaya gerek kalmadan kendilerini yükseltebilmelerini sağlıyor. Bu forksuz yükseltmeler, Polkadot'un şeffaf zincir içi yönetişim sistemi aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu özellik sayesinde Polkadot, projelerin çevik kalmasını, uyum sağlamasını ve teknolojinin hızıyla birlikte gelişmesini sağlar. Ayrıca, birçok kuruluş için ciddi bir giriş engeli olan çekişmeli hard forklarla ilişkili riski de önemli ölçüde azaltır.
Polkadot'un Bu Kadar Çok İşlev Sunmasını Sağlayan Ne?
Bu sorunun en kolay yanıtı doğrudan Polkadot'un mimarisinde yatıyor. Mimarisini gösteren bir Polkadot grafiğindeki tüm noktaların düzgün bir şekilde bağlanması, işlevselliğine daha fazla ışık tutabilir. Polkadot, parachain olarak adlandırılan heterojen blok zincir parçalarından oluşan bir ağı birleştirmektedir.
Parachain’ler, güvenlikleriyle de ilgilenen Polkadot Röle Zincirine bağlanır. Buna ek olarak, parachain’ler köprüler aracılığıyla dış ağlarla da bağlantı kurabilir. İşte Polkadot mimarisinin işlevselliğini tanımlayan önemli unsurlar.
Polkadot, parachain adı verilen heterojen blok zincir parçalarından oluşan bir ağı birleştirir. Bu zincirler Polkadot Röle Zincirine bağlanır ve bu zincir tarafından sabitlenir. Ayrıca köprüler aracılığıyla harici ağlara da bağlanabilirler.
Röle Zinciri (Relay Chain)
Polkadot'un kalbi, ağın güvenliğinden, konsensüsten ve zincirler arası birlikte çalışabilirliğinden sorumludur.
Parachain’ler
Bağımsız blok zincirler kendi tokenlerine sahip olabilir ve belirli kullanım durumları için işlevselliklerini optimize edebilir. Röle Zincirine bağlanmak için parachain’ler kullandıkça ödeme yapabilir veya sürekli bağlantı için bir slot kiralayabilir.
Köprüler (Bridges)
Özel blok zincirler, Polkadot parçalarının Ethereum ve Bitcoin gibi harici ağlara bağlanmasına ve bunlarla iletişim kurmasına olanak tanır.
Doğrulayıcılar (Validators)
DOT stake ederek, kollatörlerden gelen kanıtları doğrulayarak ve diğer doğrulayıcılarla konsensüse katılarak Röle Zincirini güvence altına alır.
Kollatörler (Collators)
Kullanıcılardan shard işlemlerini toplayarak ve doğrulayıcılar için kanıtlar üreterek shard'ların bakımını yapar.
Nominatörler (Nominators)
Güvenilir doğrulayıcılar seçerek ve DOT'ları stake ederek Röle Zincirini güvence altına alır.
Balıkçılar (Fishermen)
Ağı izler ve kötü davranışları doğrulayıcılara bildirir. Kollatörler ve herhangi bir parachain tam node’u balıkçı rolünü üstlenebilir.
Polkadot Yönetişim Rolleri
Konsey Üyeleri: İki temel yönetişim rolünde pasif paydaşları temsil etmek üzere seçilirler: referandum önermek ve tehlikeli veya kötü niyetli referandumları veto etmek.
Teknik Komite: Polkadot'u aktif olarak oluşturan ekiplerden oluşur. Konsey ile birlikte, hızlı oylama ve uygulama için acil durum referandumu teklif edebilir.
DOT - Polkadot'un Yerel Tokeni
DOT token Polkadot'un yerel tokenidir. Dört işleve hizmet eder: ücretler için ödeme, ağ üzerinde yönetişim, birlikte çalışabilirlik ve bağlanma. Ağ üzerindeki iki blok zincir arasında mesajlar gönderildiğinde, DOT'lar ücretleri ödemek için kullanılır. DOT sahipleri ayrıca protokol yükseltmeleri ve düzeltmeleri için oylama yaparak önemli olayları yönetmekten sorumludur. Token aynı zamanda ağ katılımcılarının oyuna dahil olmalarını sağlayarak ağa zarar vermeyecek şekilde hareket etmelerini sağlar. Yeni parachain oluşturmak için, teşvik hizalamasını sağlamak üzere tokenlerin bağlanması gerekir.
DOT'lar nasıl stake edilir: Polkadot'taki doğrulayıcıların ağın güvenliğini sağlamak için gerekli (genellikle pahalı) donanımı sürdürmeleri gerekirken, herkes DOT'larını özel bir doğrulayıcıya bağlayarak nominatör rolünü üstlenebilir. Bağlama tokenleri ağın saldırı maliyetini artırmaya yardımcı olur ve DOT sahiplerinin stake ödülü olarak yeni mint edilen tokenler kazanmasına olanak tanır. Polkadot %75'lik bir stake oranı hedefliyor ve bu oran ağın ilk yılında %10'luk bir enflasyon oranıyla yıllık %20'lik bir stake getirisi sağlayacak. Bağlanan tokenler on iki hafta boyunca kilitli kalacak ve seçilen doğrulayıcının çevrimdışı olması veya yanlış davranması durumunda kesime (fon kaybı) tabi olacaktır.
Polkadot Wallet: Ağ lansmanından önce Polkadot cüzdan uygulamaları üzerinde çalışan birden fazla ekip var. En önemlisi, blockchain.com, DOT tokenlerini cüzdanına entegre ederek kullanıcıların tokenleri saklamasına, göndermesine ve almasına ve ayrıca teklifleri oylayarak yönetişime katılmasına olanak tanıyacağını duyurdu.
DOT token üç farklı amaca hizmet eder: ağ üzerinde yönetişim, stake etme ve bağlama.
Yönetişim
Polkadot token sahipleri protokol üzerinde tam kontrole sahiptir. Diğer platformlarda madencilere özel olan tüm ayrıcalıklar, protokol yükseltmeleri ve düzeltmeleri gibi istisnai olayların yönetimi de dahil olmak üzere Röle Zinciri katılımcılarına (DOT sahipleri) verilecektir.
Staking
Oyun teorisi, token sahiplerini dürüst davranmaya teşvik eder. İyi aktörler bu mekanizma ile ödüllendirilirken, kötü aktörler ağdaki paylarını kaybedeceklerdir. Bu, ağın güvende kalmasını sağlar.
Bağlama
Yeni parachainler bağlama tokenleri ile eklenir. Eski veya kullanışlı olmayan parachainler, bağlanan tokenler kaldırılarak kaldırılır. Bu bir tür hisse kanıtıdır.
Lansman ve İlk Token Dağıtımı
Ekim 2017'de Web 3.0 Vakfı, bir token satışı yoluyla 145 milyon dolara eşdeğer ether (ETH) topladı. Satış, 80 milyon doların üzerinde fon toplanan özel satış ile geri kalanının toplandığı açık satış arasında paylaştırıldı. Katılımcıların, her katılımcının kimliğini doğrulayan PICOPS adlı bir KYC sistemi kullanmaları gerekiyordu. Kendilerini doğrulayamayan katılımcılar hak kazanamadı. Satış, mevzuat kaygıları nedeniyle herhangi bir Çin veya Amerikan vatandaşına da açık değildi.
Ağın başlangıcında, yerel bir token olarak toplam 10 milyon DOT (eski) oluşturulacaktır. İlk arz daha sonra bir topluluk oylamasıyla yeniden değerlendi ve token hesap bakiyelerini 100 kat artıran kozmetik bir değişiklik oldu. Aşağıdaki tahsisler hem DOT (eski) hem de yeni DOT için aynıdır:
● %50'si token satışı yatırımcılarına tahsis edildi
● %5'i 2019 özel satış yatırımcılarına tahsis edildi
● %3,4'ü 2020 token satışı yatırımcılarına tahsis edildi
● %11,6'sı gelecekteki bağış toplama çalışmaları için Foundation tarafından alıkonuldu
● %30'u Polkadot ağını ve açıklanmayan diğer Foundation faaliyetlerini geliştirmek için derhal kullanılmak üzere Web 3 Foundation'a tahsis edildi.
Toplam arz 1 milyar olarak sabitlenmeyecek, bunun yerine hisse kanıtı (PoS) sisteminin ödüllerini sağlamak için belirlenecek enflasyonist bir model kullanılacaktır.
6 Kasım 2017'de, Polkadot ICO aracılığıyla toplanan 140 milyon dolardan fazla ETH'nin 98 milyon doları da dahil olmak üzere 500.000'den fazla ETH içeren Parity çoklu imza cüzdanında bir güvenlik açığından yararlanıldı. Bu fonlar şu anda dondurulmuş durumda ve Ethereum topluluğu arasındaki bir tartışma bu fonların kurtarılıp kurtarılamayacağını belirleyecek. Fonlar kaybedilse bile, Parity ekibi bunun geliştirme yol haritalarını etkileyeceğine inanmıyor.
Haziran 2019’da, Web3 Foundation, açıklanmayan bir grup özel yatırımcıya 500.000 DOT (eski) token daha (şimdi 50 milyon yeni DOT) sattığını duyurdu. Polkadot'un önceki raporlarına göre, proje bu token satışı yoluyla 1,2 milyar dolar değerleme üzerinden 60 milyon dolar toplamayı hedefliyordu. Haziran 2019’da yapılan duyuruda zammın başarılı olduğu belirtilerek Polkadot'un hedefine ulaştığı ima edildi.
Bitget’e kaydolun ve Polkadot (DOT) satın alın !
Sorumluluk Reddi: Bu makalede listelenen tüm ürünler ve projeler, onay amaçlı değil ve yalnızca bilgi amaçlıdır.
