Zk-Rollup ve Optimistic Rollup Karşılaştırması: Açıklama
2013 yılında çığır açan whitepaper'ı ile tanıtılan Ethereum, şu anda piyasa değeri açısından ikinci en büyük kripto para birimidir ve blok zincir teknolojisinde akıllı sözleşmeler ve çeşitli merkeziyetsiz uygulamalar ile devrim yaratmıştır. Ethereum, Bitcoin'e kıyasla sağladığı pek çok iyileştirmeye rağmen, patlayan popülaritesiyle birlikte sürekli artan işlem sayısını idare etmekte hala zorlanıyor. İşte bu noktada Ethereum'un Katman 2 ölçeklendirme çözümlerinden biri olan rollup'lar devreye giriyor.
Roll-up’lar nedir?
Rollup'lar, Ethereum gibi blok zincirler için bir tür Katman 2 ölçeklendirme çözümüdür. Birden fazla işlemi bir araya getirerek (roll up yaparak) ve tüm hesaplamayı başka bir yerde gerçekleştirerek ana zincirde işlenen işlem sayısını azaltarak çalışırlar. Bu tür bir işlem demeti ana zincir tarafından tek bir işlem olarak kabul edilir. Bu, ağın verimini büyük ölçüde artırır (şu anda Ethereum Mainnet için saniyede yaklaşık 15 işlem) ve gas ücretlerini orijinalinin yalnızca bir kısmına indirir.
Ethereum için rollup çözümleri sağlama konusunda rekabet eden iki büyük grup vardır: zk-rollup ve optimistic rollup.
Zk-rollup'lar nedir?
Sıfır bilgi kanıtı rollup’larının kısaltması olan Zk-rollup'lar, işlemleri toplamak ve tüm hesaplamaları zincir dışında yürütmek için yararlanılan rollup çözümleridir .
Zk-rollup'lar hem güvenlik hem de esneklik konusunda büyük ilerleme kaydetmiştir. Tüm işlemlerin geçerliliği, haklarında herhangi bir bilgi ifşa edilmeden kanıtlanabilir ve hepsi için gizlilik ve güvenlik sağlanır. Tüm hesaplama zincir dışında yapıldığından, zk-rollup'lar karmaşık akıllı sözleşmeleri ve diğer hesaplama gerektiren gelişmiş özellikleri de destekleyebilir. Bu da onları merkeziyetsiz borsalar ve diğer DeFi uygulamaları için ideal hale getirir.
Şu anda zk-rollup grubunda birkaç büyük oyuncu var:
Poligon zk-rollup çözümünü kendi zkEVM'si üzerinde geliştiriyor ve kendi zkEVM Mainnet Beta'sının 27 Mart'ta yayına gireceğini duyurdu. ZkEVM'leri EVM'ye eşdeğer olacak, bu da geliştiricilerin kodlarını Ethereum'dan kopyalayıp yapıştırabilecekleri anlamına geliyor.
Loopring Ethereum için zkRollup ile oluşturulmuş ilk ölçeklenebilir DEX protokolüdür. Katman 2 çözümleri, katman 1'de 2.000'den fazla işlemi çözme kapasitesine sahiptir. Ayrıca, traderlar için her eteri koruyan bir Bölge Merkle Ağacı ile katman 2'nin üzerine bir DEX inşa ettiler.
ZkSync Polygon'un doğrudan rakibi olan zkSync, ilk ürünü olan zkSync 1.0'ı neredeyse iki yıl önce piyasaya sürdü ve zkSync 2.0'ı geçen ay zkSync Era olarak yeniden markalaştırdı.
Ethereum içindeki ve dışındaki diğer önemli oyuncular: geçtiğimiz ay Goerli'de zkRollup Alpha Testnet'i başlatan Scroll ve Bitcoin veya Ethereum'a kıyasla çok küçük bir blok zinciri boyutuna sahip 1. katman sıfır bilgi çözümü olan Mina ’dır. Bitget'in sıfır bilgi bölgesi daha heyecan verici projeleri keşfetmek için.
Optimistic Rollup’lar nedir?
Optimistic Rollup, Ethereum gibi blok zincirleri için başka bir Katman 2 ölçeklendirme çözümü türüdür. Zk-rollup'ın aksine, optimistic rollup aksi kanıtlanmadıkça tüm işlemlerin geçerli olduğunu varsayar. Bir anlaşmazlık durumunda, yani bir geçersizlik kanıtı sunulduğunda, söz konusu işlem ana zincirde geri alınacaktır.
Bunun zaman ve enerji tasarrufu sağladığını söylemeye gerek yok. Sonuç olarak, optimistic rollup’lar, işlemleri doğrulamak için çok daha az hesaplama gerektirir ve işlemleri zk-rollup'tan çok daha hızlı işleyebilir.
Optimistic Rollup toparlanma grubunda iki dev var:
'Plasma'dan yeniden markalanan ve uygun bir isimle Optimism adını almış ve bu yazının yazıldığı sırada toplam kilitli hacim (TVL) sıralamasında 6. sırada yer almaktadır. Optimism, 2021 yılında EVM eşdeğerlik yükseltmesini tanıtarak geliştiricilerin Ethereum üzerinde inşa ettikleri her şeyi neredeyse 0 maliyetle entegre etmelerine olanak tanıdı. Optimism, tüm işlemleri zincir üzerinde tek bir pakette işler ve herkesin geçersizlik kanıtı sunmasına olanak tanır. Bu tür bir kanıtın doğrulanması halinde, söz konusu işlem geri alınacaktır.
Bu yazının yazıldığı sırada tüm zincirler arasında 4. en büyük TVL'ye sahip olan bir diğer büyük oyuncu ise Arbitrum ’dur. Arbitrum Virtual Machine (AVM) tüm EVM derlenmiş dilleri destekler ancak EVM'ye daha az bağımlıdır. Uyuşmazlık çözümü de Arbitrum'da biraz farklı işliyor. Çok çeşitli sahtekarlığa karşı koruma mekanizması ile Arbitrum, zincir dışı yürütülen ileri-geri sahtekarlığa karşı koruma sürecini benimser. Bu daha gelişmiş sistem, Arbitrum'un daha verimli ve daha düşük maliyetle çalışmasını sağlıyor.
Optimistic rollup’lar, Katman 1 ölçeklendirmesi için daha az hesaplama yoğun bir çözüm sunar. Hem Optimism hem de Arbitrum heyecan verici başarılara imza attı ve Layer 2'nin ufkunu son derece genişletti. Bitget tarafından özenle seçilen her iki gruptan en son projeler için Optimism Alanı ve Arbitrum Alanı ’na göz atın!
Kapanış görüşleri
Hem zk-rollup hem de optimistic rollup Ethereum için umut verici ölçeklendirme çözümleridir. Zk-rollup çözümleri genellikle daha güvenlidir ancak daha fazla hesaplama gücü gerektirir ve bu nedenle optimistic rollup'lardan daha yavaştır. Optimistic rollup çözümleri ise güvenlik pahasına daha az hesaplama gücü gerektirir. Her ikisi de birkaç büyük atılım görmüş olsa da, teknik olarak hala emekleme aşamasındalar. Rollup çözümleri, hatta genel olarak kripto endüstrisi, hala ilk günlerinde. Başka ölçeklendirme çözümleri de ortaya çıkacak ve kripto dünyasında daha fazla ilerleme kaydedilecektir. Sizi kripto dünyasındaki en son ve en sıcak gelişmelerden bazılarına götürürken, Bitget Akademi ’de bizi takip etmeye devam edin.
Şimdi kayıt olun ve dünyanın en büyük kripto Copy Trade platformu olan Bitget'te güvenli ve sorumlu bir şekilde işlemlere başlayın!
